مینو محرز، استاد بیماری های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران ، اولین پزشکی است که بیماران HIV را ویزیت کرد، او در این گفتگو از تلاش تیم تحقیقاتی برای یک داروی گیاهی می گوید؛ دارویی که می توانست بار دیگر ایران را جهانی کند و یک اتفاق بزرگ در روند درمانی بیماری ایدز باشد، اما متاسفانه عدم تامین بودجه مورد نیاز برای این تحقیق کار را متوقف کرده است.
۰
تاریخ انتشارشنبه ۹ آذر ۱۳۹۸ - ۱۲:۱۷
کد مطلب : ۹۶۵
به بهانه روز جهانی ایدز:
ایران می توانست در درمان ایدز پیشرو باشد
لطفا برای اولین سوال خودتان را معرفی کرده و بفرمایید این مرکز تحقیقات چه خدماتی را به بیماران ارائه می دهد؟
بنده مینو محرز، استاد بیماری های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران و رییس مرکز تحقیقات ایدز وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران هستم. شاید این مرکز اولین و فعال ترین مرکز تحقیقاتی ایدز در ایران است. در این مجموعه مرکز تحقیقات ایدز، کلینیکی برای بیماران HIV مثبت و همچنین تربیت FLOI ایدزوجود دارد. درواقع FLO ها متخصصان عفونی هستند که یک سال دوره HIV را گذرانده و وجود آنها در سراسر ایران پتانسیل درمان، تشخیص و پیشگیری را افزایش می دهد زیرا دانش آنها نسبت به HIV بهتر از افراد متخصص عفونی دیگر است و می توانند بسیار موثر باشند. درواقع آنها در این مرکز آموزش می بینند و یک سال مستقیم روی HIV کار می کنند، بنابراین استادیاران جوان دانشگاه ها با گذراندن دوره آموزشی ایدز و ارائه تمام خدمات این دوره هماهنگ می کنند تا با برنامه های وزارت بهداشت هماهنگ هستند که در ازای آن درمان و پیشگیری بسیار راحت تر خواهد بود و این موضوع باعث می شود که ارائه خدمات پیشرفت کرده و به روز باشد. این مرکز تحقیقات با کلینیک یاد شده، یک آزمایشگاه کامل تحقیقاتی که در حال حاضر آزمایشگاه رفرنس برای مقاومت دارویی است نیز در اختیار دارد. اما در کنار آن در مجموعه یک باشگاه یاران مثبت داریم که به عنوان اولین پروژه توسط بنده در این مرکز اجرا شد و UNN شناخته شد. امروز بیش از 25 باشگاه یاران مثبت در سراسر ایران وجود دارد. این باشگاه از بیمارانHIV مثبت تشکیل شده است که توسط خود این افراد و با نظارت ما مدیریت می شود. در این باشگاه برنامه های آموزشی، ورزشی و... وجود دارد و کارگاه های مختلفی برای توانمندی آنها برگزار می شود. همچنین درباره بیماری به آنها آموزش داده می شود و خود آنها در جامعه این آموزش را ادامه می دهند. همچنین در تحقیقات به عنوان افراد همسان استفاده می شوند. از سویی دیگر آنها در این باشگاه خود را پیدا کرده و متوجه می شوند که تنها نیستند. همچنین این افراد یک بازوی بسیار خوب برای آموزش جامع به جهت پیشگیری از بیماری خواهند بود. البته با توجه به اینکه هنوز جامعه پذیرای این افراد نیست آنها نمی توانند به راحتی در تلویزیون صحبت کنند. درنتیجه آگاهی توسط رسانه ها بسیار پایین است، یعنی جامعه از این بیماران می ترسد.
در حال حاضر این باشگاه 800 عضو HIV مثبت دارد که امکان دسترسی به تمامی آنها وجود داشته و تحت کنترل هستند. در این باشگاه افرادی هستند که بسیار امیدوار بودند اما امروز این قدرت را دارند که در تحقیقات برای ما پروپزال بنویسند. قدرتمند کردن این افراد امید به زندگی در آنها را افزایش می دهد و در کنار آن در پایبندی به درمان به یکدیگر کمک می کنند.این موضوع به جامعه بسیار کمک می کند تا افراد آزمایش داده و در صورت مثبت بودن روند درمان را آغاز کنند. چنین موضوعی در هیچ کجای دنیا اتفاق نمی افتد. جالب است که 2 سال پیش ، کنفرانسی در الجزیره در منطقه برگزار شد خوب است بدانید که پتانسیل علمی ما درباره این بیماری از کشورهای منطقه بالاتر است. در این کنفرانس درباره پیشگیری از HIV صحبت شد که همه به سمت تشکیل NGO رفته بودند اما ما باشگاه و تست هایی که سیاست های وزارت بهداشت است را معرفی کردیم. درواقع وزارت بهداشت با یک دید باز در این مسیر در حرکت است و مسئول خوب آن آقای دکتر گویا به خوبی در زمینه کنترل بیماری های عفونی فعالیت دارد. ما هم در این مرکز بازوی وزارت بهداشت هستیم. بنابراین یک بسته کامل تحقیقات، آموزش در این مرکز داریم و تا به امروز 230پزشکی را که در سراسر ایران بیماران HIV را معاینه می کنند ،آموزش داده ایم. پس از این دوره های آموزشی، کیفیت درمان به طور چشمگیری با افزایش همراه شد. درکنار آن یک وب سایت تشکیل شد و این پزشکان از طریق آن باهم در تماس هستند.
اقداماتی که ما در این مجموعه انجام می دهیم با کمک وزارت بهداشت بوده و پایه گایدلاین ها در این مکان نوشته می شود زیرا در این برنامه ها تجربه ای 40ساله داریم. جالب است بدانید کمترین مکانی در منطقه وجود دارد که آموزش، تحقیقات و درمان بیماران در آن انجام شود. وزارت بهداشت بیشتر برنامه های کشوری را به کمک ما انجام می دهد. نظیر چنین کلینیکی در ایران به میزان 130 الی 140 مورد وجود دارد اما مرکز تهران ،تخصصی ترین آنها است.
تحصیلات شما مطابق با همین بیماری است؟
بنده متخصص بیماری های عفونی هستم اما دوره ایدز را در استرالیا و امریکا گذرانده ام. درواقع گروه علوم پزشکی تهران در این مرکز نحقیقات بیماریهای عفونی HIV در ایران است.
وضعیت پذیرش را در بین مردم چطور ارزیابی می کنید؟
همین که مردم بدانند HIV ،یک بیماری مزمن عفونی بوده که با درمان قابل کنترل است، بهترین کار است. درواقع این ویروس مانند بسیاری از ویروس ها درمان مقطعی ندارد اما قابل کنترل است. این مسئله که ایدز کشنده است در افکار بسیاری از مردم وجود دارد.
خیلی از افراد از اسم ایدز وحشت دارند در حالی که این بیماری قابل کنترل است و دنیا در حال کار برروی درمان مقطعی آن است زیرا داروهای موجود سطح خونی ویروس را از کم می کنند و آن را به صفر می رسانند، اما در بافت ها باقی می مانند یعنی با قطع درمان دوباره ویروس به جای خود باز می گردد.
جالب است بدانید چندی پیش پروفسور لیبی که استاد به نام دانشگاه USSF در سانفرانسیسکو و سردبیرمجله ایدز است، سومین نفری بود که کاندیدای جایزه نوبل شد، و یک آزمایشگاه کاملا مجهز دارد که در زمینه تحقیقات ایدز فعالیت دارد. وی به عنوان توریست به ایران آمده بود و گفته بود که می خواهد دیداری با من داشته باشد. در نهایت اجازه گرفت تا به مرکز تحقیقات ایدز بیاید، مقالات ما را مطالعه کرده بود و می دانست من دوره ایدز را در استرالیا دیده ام. او روی یک داروی ایمنوتراپی کار می کند که در زمینه از بین بردن ویروس های درون بافت کاملا موثر بوده است. بنابراین دنیا در این زمینه مشغول بکار است و افرادی که در این زمینه شناخته شده هستند نوید داده اند که به زودی داروی موثر درمان ایدز ارائه خواهد شد.
برخی می گویند شیمی درمانی می تواند در درمان ایدز موثر باشد، نظر شما در این باره چیست؟
از ابتدای پیدایش ایدز برروی موضوع شیمی درمانی کارهای زیادی انجام گرفت اما هیچکدام از داروهای شیمی درمانی برروی ایدز موثر نیست. البته شیمی درمانی های جدید که روی ایمنوتراپی کار می کند موثراست زیرا این دارو که پروفسور روی آن کار می کند درون بافت برود پایه ایمنوتراپی دارد. بنابراین اگر نوعی شیمی درمانی باشد ممکن است در روند درمان موثر باشد . حتی فردی در آلمان پیوند مغز استخوان انجام داد، که بعدها دوباره ویروس را در بدن آن پیدا کردند.
امروز ایمنوتراپی در درمان سرطان ریه حرف اول را می زند، فردی که پس از شیمی وایمنوتراپی درمانی اثری از ایدز در بدنش نباشد، می توان گفت که HIV او از بین رفته است. اما همچنان درباره این موضوعات صحبت زیاد است.
آقای پروفسور لیبی در زمینه آن فردی که پیوند مغز استخوان انجام داده بود تحقیقات زیادی انجام داده است و در کنار آن نسبت به آینده امید بسیاری به ما داد که می توانیم این امید را به بیماران بدهیم زیرا ایشان برروی دارویی کار می کند که مطمئن هستم در آینده بسیار نزدیک در زمینه درمان ایدز بسیارموثر خواهد بود.
تمام دنیا هم برروی این مسائل که پایه آن ایمنوتراپی است مشغول به کار هستند. امروز ایمنوتراپی در تمام بیماری ها حرف اول را می زند. اما در حال حاضر شاید بالای 70نوع داروهای شیمیایی وجود دارد که در درمان HIV و کاهش سطح خونی موثر هستند و امروز در کشور ما مدتی است TESTANTRI انجام می شود، یعنی مهم نیست کسی سیدیفار چند دارد که ما شرایط درمان را فراهم کنیم، بلکه هرکسی که نتیجه آزمایش اومثبت است درمان را آغاز می کنیم زیرا معتقد هستیم درمان یکی از بهترین راهکارها برای پیشگیری است. زمانی که لود ویروس را کاهش دهیم ابتلای آن در سایر افراد کمتر خواهد شد.
در حال حاضر چه تعداد بیمار مبتلا به ایدز آگاه داریم؟
آمار دقیق را باید از وزارت بهداشت دریافت کرد اما حدود 30 هزار بیمار زنده HIV در کشور هستند که نسبت به بیماری خود آگاهی دارند. تعداد چشمیگیری از این تعداد با مراکز یاد شده در ارتباط بوده و کنترل می شوند.
برنامه ریزی بر آن است تا سال 2020 استراتژی 9090 اجرا شود. یعنی 90 درصد بیماران HIV مثبت تشخیص داده شده اند و 90 درصد از آنها تحت درمان قراررفته و در 90 درصد از این تعدادی که در حال درمان هستند میزان ویروس در خون آنها به صفر برسد.
مشکل ما در ایران آن است که از 90 درصد ابتدایی تنها یک/سوم تشخیص داده شده اند.به دلیل عدم آگاهی و عدم پذیرش اجتماع خیلی از افراد به سراغ آزمایش نمی آیند هم نمی توانیم به دنبال مردم برویم. بنابراین خود جوان ها باید بدانند رفتارهای پرخطر یعنی چه وتست بدهند، زیراتمام این مراکز به صورت رایگان مشاور و تست ها را انجام می دهند، اما متاسفانه کسی از این مسائل آگاهی ندارد که بخواهد مراجعه داشته باشد. متاسفانه اطلاع رسانی مداوم توسط رسانه ها و آموزش و پرورش هیچگاه انجام نشده است بنابراین جوانان امروز در خطر ابتلا به این بیماری هستند. البته در حال حاضر سیاست وزارت خانه انجام تست های بیشتر است اما در این زمینه نیازمند کمک است تا آگاهی به جامعه داده شود و برای تست ها مراجعه کنند زیرا درمان موثر ی برای آن وجود دارد.
راهکار شما برای آگاه کردن جامعه چیست؟
ما تا جایی که بتوانیم اطلاع رسانی ها را انجام می دهیم اما این موضوع وظیفه ما نیست. نقش تلویزیون می تواند در این زمینه بسیار موثر باشد. در مطالعه ای که صورت گرفته است دریافتیم 80 درصد مردم کلمه ایدز را برای اولین بار از طریق تلویزیون شنیده بودند. اما متاسفانه یک رسانه به این موثری سکوت کرده است. باید در ارتباط با ایدز به صورت مستمر و شفاف صحبت شود درحالی که در مدت 13 سال فقط 2 سریال در این زمینه ساخته شده است.
در کشورهای غربی این اتفاق رخ داد و توانستند بیماری ایدز را کنترل کنند، اما هنوز این اتفاق در کشور ما رخ نداده است. آموزش و پرورش درباره مسائل جنسی صحبت نمی کند زیرا معتقد است بچه ها بی بند و بار می شوند. متاسفانه در سیستم آموزش با مشکل همراه هستیم، درحالی که انکار و سکوت دو استراتژی بسیار اشتباه در سیاست گذاری های ما است. می توان وجود برخی رفتارهای پرخطر را انکار کرد درنتیجه باید آموزش داد تا این مسائل کمتر از گذشته شوند.
بچه ای که از مدرسه بیرون می آید با توجه به عدم اطلاع رسانی توسط آموزش و پرورش، یک آدم بکر برای جامعه است. در تمام جوامع دنیا آسیب های اجتماعی وجود دارد. باید به فرزندان نه گفتن را یاد داد. حق این فرزندان است که به آنها یاد دهیم و حقشان را بگیرند، اما زمانی که او معتاد می شود برخوردهای خشن صورت می گیرد در حالی که به او یاد ندادیم اعتیاد یعنی چه. این بچه ها گناهکار نیستند بلکه گناهکار ما هستیم که سکوت کرده ایم.
به نظر شما بیشتر افراد مبتلا به ایدز از چه طریق گرفتار این بیماری شده اند؟
در حال حاضر بیشترین انتقال در اثر روابط جنسی رخ می دهد. یک زمانی اپیدمی در معتادان بود که با برنامه کاهش آسیب بسیار خوب کنترل شد به صورتی که امروز ایران در دنیا حرف اول را در کاهش آسیب می زند. در ایران به افراد زندانی معتاد، متادون و سرنگ می دادند،که این اتفاق به شدت در دنیا دیده شد اما متاسفانه کمرنگ شده است. درواقع می دانیم چکاری انجام دهیم اما نمی گذارند.
متاسفانه 2 سال است که اصلی ترین راه انتقال از طریق تماس جنسی است به این آمار در خانم ها به شدت رو به افزایش است. در آمارهای شفاف، یک زمانی به دلیل اعتیاد،این میزان در آقایان بالاتر بود. در آن زمان 97 درصد مرد ها و تنها 3درصد زن ها مبتلا بودند.
همانطور که اشاره شد، در حال حاضر که تماس جنسی یکی از اصلی ترین دلایل انتقال است، تعداد خانم ها به 10 برابر در این 2 سال رسیده است. در همه جای دنیا میزان زنان ومردان مبتلا به ایدز مساوی است اما در حال حاضر به دلیل تماس جنسی، ابتلا به ایدز در خانم ها نیز رو به افزایش است. درنتیجه باید امروز سطح آگاهی را افزایش داد مردم باید این را بدانند که تنها آنهایی که رفتار پر خط دارند مبتلا نمی شوند. به عنوان مثال ازدواج رفتار پرخطر نیست اما فردی که نمی داند و آگاهی ندارد وقتی وارد جامعه می شود می تواند مبتلا شود. عده ای می گویند پیش از ازدواج تست می دهند البته دوره کمون این بیماری به اندازه ای طولانی است که سیاست اسکرین کردن آن اشتباه است. آن فرد اگر بداند رفتار پر خطر یعنی چه باید پیش از ازدواج آزمایش بدهد. اگر آزمایش مثبت باشد نمی گوییم ازدواج نکند اما باید به شریک خود بگوید و ما نیز آموزش های لازم را ارئه می دهیم. ما بیماران زیادی داریم که مثبت و منفی با یکدیگر ازدواج کرده اند. حتی امکانات مثبت نشدن شریک و بچه دار شدن را برای آنها فراهم می کنیم.
از زمان آزمایش تا اعلام نتیجه آن چه میزان طول می کشد که پیش از ازدواج نمی توان این کار را انجام داد؟
جواب آزمایش سریع آماده می شود( 24 الی 48 ساعته) اما فاصله بین آخرین رابطه پرخطر تا آزمایش باید رعایت شود زیرا 2 تا 3 هفته و گاهی تا 3 ماه طول می کشد که ویروس در آزمایش تشخیص داده شود. در حال حاضر تست هایی وجود دارد که آنتی بادی و آنتی ژن ها را نشان می دهد اگر این تست ها موجود باشد پس از یک هفته الی 10 روز نشان داده می شود. بنابراین تست نیار به تفسیر دارد به همین دلیل می گوییم باید به این افراد مشاوره داده شود. ما در مرکز تست منفی را 100 درصد رد نمی کنیم و حتما باید پیگیری شود، از سویی دیگر یک تست مثبت را هم حتما تایید نمی کنیم. بنابراین نمی توانیم بگوییم فقط بروید تست بدهید تا خیالتان راحت شود. این افراد باید به کسانی مراجعه کنند که این تست ها را تفسیر کنند. این تست ها در این مراکز رایگان انجام می شود حتی وزارت بهداشت نیز داروها را رایگان در اختیار بیماران قرار می دهد. تمامی مراقبت ها و درمان آنها رایگان است. اما عده ای از این امکانات بی خبر هستند.
نشانه های اولیه این بیماری عفونی چیست تا مردم نسبت آن آگاهی داشته باشند؟
این بیماری ممکن است نشانه اولیه نداشته باشد. گاهی 10 الی 15سال طول می کشد تا فرد به مرحله یک بیماری ... با سیر برود. گاهی مراحل اولیه همراه با تب و گلودرد، تحریک غده های لنفاوی، اسهال و علائم دیگر است اما گاهی هم ممکن است این مراحل را تشخیص ندهند یعنی فرد مبتلا می شود و10 سال بدون علامت باقی می ماند تا به مرحله ایدز برسد. مرحله ایدز خیلی دیر بروز می کند. در این مرحله برخی عفونت های فرصت طلب و برخی سرطان ها پیدا می شوند. درنتیجه هیچ نوع علائم اختصاصی ندارند. به عنوان مثال یک فردی که اسهال طولانی دارد باید تست HIV بدهد. بارها مریض به ما مراجعه کرده و در مرحله پیشرفت ایدز بوده در حالی که 3 ماه اسهال داشته و بارها به متخصصان گوارش مراجعه کرده است بنابراین یکی از دلایل اسهال طولانی در صورتی که فرد رفتار پرخطر داشته باشد، می تواند ایدز باشد. در تب طولانی، رفتارهای پرخطر و کسانی که سرطان های خاص مانند لنفو به مغز دارند نیز باید تست HIV بدهیم.
سیر بیماری بالینی این ویروس بسیار کند و در مراحل متفاوت با علائم مختلفی همراه است. پس از آن دوره طولانی بدون علامت که تنها تست مثبت می شود و ممکن است غدد لنفاوی تحریک شود که با خصوصیات خاص طول می کشد. البته این بدان معنا نیست که هر غده لنفاوی مربوط به HIV است.
باید جوان ها را تشویق کرد تا بیایند و تست بدهند اما گاهی این وحشت ایجاد می شود و همه برای تست مراجعه می کنند در حالی که باید رفتار پرخطر نیز داشته باشند. اخیرا در خانم هایی که سال هاست ازدواج کرده و بچه های بزرگ دارند نیز و این موضوع باعث تاکید بیشتر ما در زمینه ازدواج های موقت و مالتی پارتنر می شود، زیرا یکی از راه های پیشگیری وفاداری است. هرچه تعداد تعداد پارتنر بیشتر باشد احتمال مبتلا شدن بیشتر خواهد بود. ازدواج موقت بدون آگاهی ، میزان شیوع بیماری را در جامعه افزایش می دهد.
تفاوت ایدز با HIVچیست؟
به تمام این مرحله عفونت HIV می گویند اما ایدز زمانی گفته می شود که بیماری در مرحله آخر است و برخی عفونت های فرصت طلب وجود داشته. ما از این کلمه استفاده نمی کنیم زیرا آرامش بیمار را برهم می زند. عفونت HIV درتمام مراحل وجود دارد و ایدز مرحله آخر است.
در زمینه دارو چه اقداماتی صورت گرفته است؟
در این مرکز آزمون بالینی دارویی به نام آیموند را از سال ها پیش آغاز کرده ایم. این دارو ترکیبی از 4 گیاه است که یک ایمنومودولیتر بسیار قوی بود، اما متاسفانه پس از مصوب شدن بد اعلام شد و گفتند ایران داروی ایدز را کشف کرده اما دارویی در کار نبود. البته اگر بیشتر روی این دارو کار می شد به نتایج خوبی دست پیدا می کردیم . در دنیا بیشتر صحبت از ایمنومودولیتر ها و آنتی رتوایل ها است. اقدامات زیادی صورت گرفت تا دارویی که سیستم ایمنی را تقویت می کند کشف شود. مدتی روی آن کار شد اما به دلیل آنکه سنتتیک آن توکسین بود متوقف شد. این دارو تمام اینتروکیل ها یعنی گاما اینترو و را افزایش می داد و کاملا ضد اینتروکیل آلفا بود. داروی ایمنومودو لیتر فوق العاده قوی بود و پس از مصرف نیاز به استفاده از داروهای ضد قارچی را کاهش می داد. همچنین این دارو ATP را در سطح سلول ها بیمار افزایش می داد و درنهایت انرژی بیمار بالا می رفت. متاسفانه بدلیل آنکه بودجه ای به تحقیقات داده نشد روند مطالعات متوقف شد. این داروی برروی 2 هزار نفر با بودجه وزارت بهداشت آزمایش شد ونتایج خوبی دریافت کردیم و این دارو عارضه ای که منجر به قطع آن شود گزارش نشد. این دارو می توانست در دنیا صدا کند اما متاسفانه متوقف شد.
چه شرکتی این دارو را تولید می کرد؟
تمامی این پروژه را دفتر فناوری ریاست جمهوری حمایت می کرد. اولین دارو از روسیه وارد می شد زیرا متعلق به مناطق سیبری بود اما پس از آن در مناطق سردسیر ایران کشت داده شد. تام کارها در ایران انجام شد اما برای پر کردن به یک شرکت داده می شد که نام آن را به خاطر ندارم. درواقع تمامی مواد اولیه را گروه تحقیقاتی آماده می کرد.
ما دراین مرکز تحقیقات تمامی کارآزمایی های بالینی را انجام دادیم . 4 مرحله را انجام دادیم که و مورد تصویب وزارت بهداشت قرار گرفت زیرا این وزارتخانه به راحتی داروهای گیاهی را مصوب نمی کند اما متاسفانه بودجه ای برای ادامه روند تحقیقاتی اختصاص داده نشد.
شرکت های دارویی در این زمینه همکاری نکردند؟
داروسازهای خارجی خیلی به دنبال این پروژه بودند اما کار را به آنها ندادند. شرکت های داخلی نیز بر روی داروهای دیگری مشغول بکار هستند و روند کار برروی این دارو متوقف شده است. ما برروی این دارو بسیار بحث می کردیم به نحوی که گاهی جلسات تا نیمه های شب به طول می انجامید اما همه از این اتفاق خوشحال بودند. زمان بسیار خوبی بود زیرا از نظر علمی در حال پیشرفت بودیم تحقیقات رو به جلو در حرکت بود و امیدوار بودیم دارویی بدست آید که در بیماری های دیگر نیز استفاده شود. حتی شاید می شد از این دارو به عنوان داروی MS نیز استفاده کرد.
آیا پیگیری برای این دارو انجام نمی شود؟
به هر حال باید بودجه تحقیقات تامین شود. این دارو فوق العاده ای بود. در هلند برخی اقدامات تخصصی تر که ما امکانات آن را در اختیار نداشتیم در حال انجام بود. اما جالب است بدانید که رقم مورد نیاز دربرابر برخی هزینه ها پولی نبود. بلکه لازم بود کارهای پیشرفته تری انجام شود. امروز که می بینیم دنیا در حال کار برروی ایمنوتراپی است و در این زمینه موفق شده است تاسف می خورم زیرا ما چند سال پیش می توانسیتم با داروی آیموند درمان قطعی بیماری را پیدا کرده و در جهان پیشرو باشیم. این دارو هم موثر و هم بدون عارضه بود و می توانست در بیماری های دیگر نیز استفاده شود. جالب است بدانید این دارو حتی در MS نیز استفاده شود. اگر تحقیقات این دارو در این چند سال متوقف نمی شد، می توانستیم بیماری های دیگر و حتی سرطان ها نیز کار کنیم. باید روند تحقیقات از سوی دولت حمایت می شد. در زمان ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد اعلام شد که ایران داروی ایمنو مودو لیتر را تولید کرد اما بودجه تحقیقاتی مورد نیاز به آن اختصاص پیدا نکرد. بخشی از این بودجه در زمان آقای خاتمی پرداخت شد اما در دوره آقای احمدی نژاد بودجه ای پرداخت نشد.
آیا می توان دوباره این تحقیقات را شروع کرد؟
در صورت تخصیص بودجه، این برنامه مجدد آغاز می شود. ما آمادگی شروع کار را داریم و تیم تحقیقاتی حضور دارند تا این پروژه را ادامه دهیم. آن زمانی که ما روی این دارو مشغول بکار بودیم شاید در دنیا کمتر به سمت آن رفته بودند و ایران می توانست داروی ایمنوتراپی ایدز را تولید کند. امروز در تمام دنیا روی این موضوع مشغول بکار هستند. بهترین پایه درمان سرطان ریه امروز ایمنوتراپی است. در واقع این داروها در سرطان نیز حرف اول را می زنند.
ما از نظر داروسازی جزو بهترین ها هستییم اما نیازمند تجهیزات هستیم زیرا دانش را در اختیار داریم. وقتی این دارو موثر واقع شود و مصرف آن افزایش یابد دیگر زیر کشت نخواهد بود بلکه باید سنتز شود، این درحالی است که ما سنتز را بلد بوده اما دستگاه های مورد نیاز آن را در اختیار نداریم. علم داروسازی در کشور ما بسیار پیشرفته است و داروهای فوق العاده با تکنولوژی های بالا در حال تولید است. اما امروز نیازمند دستگاه های جدید و حمایت علمی بیشتر هستیم زیرا یک مدتی بسیار عقب افتادیم. اولین کارخانه داروسازی در خاورمیانه متعلق به ایران بود درنتیجه امروز هم در زمینه داروهای با تکنولوژی های جدید می توانیم در منطقه جزو بهترین ها باشیم البته باید امکانات در اختیار ما باشد. به دلیل وجود این دانش است که ما را تحریم می کنند تا نتوانیم گام های رو به جلو برداریم. ما از نظر علمی مشکل نداریم و تنها نیازمند تکنولوژی هستیم. وقتی اثر این دارو بر روی ms خوب باشد باید یک کمپانی خارجی بیاید و آن را بخرد تا سنتز کند زیرا ما تکنولوژی سنتز را نداریم اما ما می خواهیم خودمان آن را تولید کنیم. ما می خواهیم اگر دارویی موثر است خودمان آن را تا آخر ادامه دهیم. امروز امکانات و بودجه برای تحقیقات این دارو را در اختیار نداریم در حالی که می توانست درآمد خوبی برای کشور داشته باشد.
پس از این دارو برای داروی دیگر وارد اقدامات تحقیقاتی نشده اید؟
خیر، زیرا داروی جدیدی ارائه نشد. البته خیلی می آیند و از موارد مختلف می گویند. زمانی که این دارو به عنوان یک ایمنومدولیتر معرفی شد همه ما را دعوت کردند که بنده از حوزه hiv در آن جلسه بودم زیرا چند داروی دیگر برای بیماری های دیگر هم ساخته شده بود، به من گفتند درباره این دارو نظر بدهم که گفتم می توان روی این دارو کار کرد. ما مراحل اولیه را شروع کرده و پس از تست برروی حیوان تست روی انسان نیز آغاز شد که نتایج خوبی داشت. پس از آن آزمون های ما شروع شد و از اتریش، اروپا و امریکا امدند تا پرونده بیماران را بررسی کنند تا این دارو را قبول کردند و این دارو به اسم ایران پتنت شد. به همین دلیل درباره این دارو مقاله ای منتشر نکردیم زیرا قانون آن بود که تا زمان ثبت نمی توان مقاله منتشر کرد. و این میان عده ای معتقد هستند چرا به صورت اینترنشنال کار نکرده ایم، درجواب باید بگویم می ترسیدیم شرکت های دارویی بیایند و این دارو را ببرند. جالب است که پیشنهادهای زیادی هم داشتیم. من عاشق ایران هستم به همین دلیل دلم می خواست ایران بتواند در این موضوعات حرف اول را بزند.
از چه داروهای داخلی برای درمان HIVاستفاده می شود؟
امروز داروها بیشتر از هند خریداری می شود زیرا داروهایی که ما استفاده می کنیم هنوز تولید داخل ندارند اما زایدولوین و لویلویین که برای هپاتیت Bهم استفاده می شوند را باختر بیوشیمی تولید می کنند. اما ما امروز دارویی را استفاده می کنیم که ترکیب 3 دارو بوده که ایران هنوز آن را تولید نکرده و آن را از هند وارد می کنیم، زیرا برند اصلی آن امریکایی بوده و گران است. شرکت باختر بیوشیمی می توانست اقدامات زیادی انجام دهد، در این زمینه همکاری هایی با هم داشتیم تا داروهایی که مورد استفاده در پیشگیری است را تولید کنند اما به یکباره این شرکت تعطیل شد. امکان تولید چنین داروهایی در کشور وجود دارد اما درحال حاضر آنها را از هند وارد می کنیم.
مسئولان باید بدانند با تقویت سیستم دارویی البته سیستمی که مافیایی نباشد، این ظرفیت وجود دارد که در خاورمیانه جزو بهترین ها باشیم زیرا علم و امکانات خوبی در اختیار داریم. جالب است بدانید، مصر هم دانشکده های داروسازی بسیار خوبی دارد اما هوش و ذکاوت ایرانی ها را به ویژه در داروسازی صنعتی ندارد. ما هم می توانیم مثل هند امکانات ساخت دارو را داشته باشیم اما باید استانداردهای ساخت دارو را قبول کرده و کیفیت را ارتقا داده و در کنار آن GMP را رعایت کنیم تا بهترین باشیم. آرزوی ما این است که تمام داروها ساخت ایران باشد، ابتدا باید مواد اولیه را وارد کرده و پس از آن خودمان مواد اولیه با کیفیت تولید کنیم. این امکانات وجود دارد اما سیستم باید علمی باشد که متاسفانه سیستم دارویی ما بازاری است. باید کیفیت و بازار را با هم در نظر بگیریم. دارو و تجهیزات پول بسیار دارد اما بخواهند از آن استفاده کرده و بخواهیم به کشورهای منطقه هم ارسال کنیم آن زمان باید از سیستم بازاری به سمت علمی برویم.امیدوار هستیم کارخانه های جدید این مسئله را رعالیت کنند. اگر یک شرکت در اروپا یا امریکا دارو تولید می کند و معروف می شود، بخش عمده ای از درآمد خود را در R&D هزینه می کند. بنده معتقد هستم کسی که در راس کارخانه های دارویی قرار دارد باید داروساز باشد تا اقتصاد دارو را بداند در غیر این صورت نگاه به عنوان تجارت باعث بی ارزش شدن آن دارو خواهد شد.
پیشنهاد شما برای خانواده های آسیب پذیر چیست؟
با توجه به ارتباط این بیماری با رفتارهای پرخطر تمامی جوان ها آسیب پذیر خواهند بود. جالب است بدانید بیماران جدید ما همه تحصیلکرده هستند و از سطح اجتماعی بسیار خوبی برخوردارند، مهم آن است که به صورت اتوماتیک چنین نگرشی وجود ندارد که در تماس جنسی از کاندوم استفاده شود. البته باید به این نکته اشاره داشت که قیمت کاندوم بسیار بالا رفته و این یکی از مشکلات بزرگ است. متاسفانه بیشتر بیماران ما در گروه سنی 25 تا 40 سال قرار دارند درنتیجه همه جوانان در خطر بیماری های مقاربتی و ایدز هستند.
انتهای پیام
